ریسک‌ها و مشکلات ارزهای دیجیتال برای پذیرش گسترده
ارزهای دیجیتال همانند بیت کوین و هر فناوری دیگری، در ابتدای راه خود با چالش‌هایی جدی مواجه هستند که باعث کاهش سرعت پذیرش گسترده در بین مردم می‌شود. از کندی تراکنش‌ها و کارمزدهای بالاگرفته تا کلاه‌برداری‌های این حوزه، هرکدام به‌نوبه خود نقشی در کاهش مقبولیت ارزهای دیجیتال دارند.
در این مقاله با وبسایت ژوپیتر که با کمک گزارشی از وبسایت کریپتونیوز نوشته‌شده است، ۷ چالش مهم بر سر راه پذیرش همگانی بیتکوین و ارزهای دیجیتال را بررسی می‌کنیم. همچنین درباره راهکارهایی برای حل برخی از این مشکلات می‌خوانید.
ازنظر اغلب کارشناسان حوزه ارزهای دیجیتال، این هفت چالش روند پذیرش بیتکوین و ارزهای دیجیتال را مختل می‌کنند و حتی می‌توانند برای بقای آن‌ها خطرناک باشند:
۱- مقیاس‌پذیری ارزهای دیجیتال (تراکنش‌های آهسته و گران)
مشکل مقیاس‌پذیری در بلاکچین بیتکوین و چندین ارز دیجیتال مطرح دیگر بر هیچ‌کس پوشیده نیست. مقیاس‌پذیری یکی از بزرگ‌ترین مشکلات حال حاضر شبکه بیتکوین و اتریوم است. در حال حاضر در هر ثانیه حدود ۷ تراکنش در این شبکه پردازش می‌شود که این میزان در مقایسه با پردازش ۲۴,۰۰۰ تراکنش در ثانیه در شبکه پرداخت ویزا بسیار اندک است.
مشکل مقیاس‌پذیری در مقیاس جهانی، آینده چندان خوشایندی را برای بیتکوین، اتریوم و سایر فناوری های بلاکچین‌های کُند به تصویر نمی‌کشد؛ زیرا افزایش تعداد کاربران و ازدحام شبکه می‌تواند سرعت تراکنش‌ها را از این هم کُندتر کند و کارمزد تراکنش‌ها را به‌شدت افزایش دهد. البته توسعه‌دهندگان بیتکوین، اتریوم و بلاکچین‌های دیگر به‌شدت در تلاش هستند با ارائه راهکارهای متنوع این چالش را حل کنند. هر چه هست، در زمان نگارش این مقاله، راهکارهای ارائه‌شده هنوز باب میل کاربران نیست.
چندین راه‌حل برای این مسئله وجود دارد که بهتر است به آن‌ها اشاره شود. یکی از این راه‌حل‌ها شبکه لایتنینگ (Lightning Network) است. شبکه لایتنینگ یک راهکار لایه دوم است و به‌منظور تحمل وزن داده‌های تراکنش‌ها طراحی‌شده است. این شبکه تنها مختص بیتکوین نیست و ارزهای دیجیتال دیگری مانند لایت کوین هم از آن بهره می‌برند.
توضیح کامل ماهیت شبکه لایتنینگ در این مقاله میسر نیست؛ اما به‌طور خلاصه، لایتنینگ امکان انجام تراکنش‌های نامحدود و بدون کارمزد را در بین دو یا چند شخص فراهم می‌کند. تصور کنید که شما و یکی از دوستانتان در کسب‌وکاری باهم شریک هستید و از بیتکوین به‌عنوان ابزار پرداخت استفاده می‌کنید. اگر شما بخواهید بابت همه حساب‌وکتاب‌هایی که با یکدیگر دارید از شبکه اصلی بیتکوین استفاده کنید، باید هر تراکنش شما بر روی بلاکچین ثبت شود و درازای آن کارمزد پرداخت کنید؛ اما شما می‌توانید به‌جای این کار، از شبکه‌ای استفاده کنید که مانند یک دفتر حساب‌رسی در بین شما دو نفر است. شما همه تبادلات خود را در این شبکه انجام می‌دهید؛ بدون اینکه این تبادلات در شبکه بلاکچین ثبت شود. سپس هرزمانی که تمایل داشتید (زمانی که ارزش تراکنش نسبت به کارمزد مناسب بود)، می‌توانید به شبکه اصلی برگردید و تراکنش نهایی را در آن ثبت کنید.
شبکه لایتنینگ نه‌تنها با رفع نیاز برای پرداخت کارمزد به نفع کاربران عمل می‌کند، بلکه باعث کم شدن ترافیک شبکه هم می‌شود. از همین رو، لایتنینگ یکی از راهکارهای مؤثر شبکه بیتکوین برای افزایش مقیاس‌پذیری است.
۲- پذیرش از سوی کسب‌وکارها
یکی دیگر از چالش‌های بیتکوین و ارزهای دیجیتال پذیرش آن از سوی کسب‌وکارها به‌عنوان ابزاری برای پرداخت است. طبق یک آمار معتبر، %۹۳ درصد از دارندگان ارزهای دیجیتال تمایل دارند این ارزها را هزینه کنند؛ اما مسئله این است که حتی بسیاری از فروشگاه‌های بزرگ هم هنوز گزینه پرداخت بیتکوین را در اختیار مشتریان خود قرار نداده‌اند.
شرکت بیت پی و پلتفرم خبری PYMNTS در همین راستا تحقیقی را انجام داده‌اند و در آن از ۸,۰۰۸ مشتری آمریکایی نظرسنجی کرده‌اند (PYMNTS پوشش‌دهنده داده‌ها، اخبار و اتفاقات مربوط به پلتفرم‌ها و خدمات پرداخت است و در این راستا، از گزارش‌های مخاطبان خود نیز استفاده می‌کند). نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد که ۵۷ درصد از افرادی که درگذشته و یا در زمان فعلی مالک ارزهای دیجیتال بوده‌اند، در طی یک سال گذشته حداقل یک خرید با استفاده از دارایی‌های دیجیتال خود انجام داده‌اند. همچنین ۵۹ درصد از مشتریانی که هرگز مالک ارزهای دیجیتال نبوده‌اند، از تمایل خود به استفاده از این دارایی‌ها برای خریدهای آینده خود خبر داده‌اند.
علاوه بر این، شرکت مستر کارت هم اخیراً یک نظرسنجی بین‌المللی انجام داده و نتایج آن نشان می‌دهد که ۴۰ درصد از شرکت‌کنندگان، ارزهای دیجیتال را ابزارهایی برای پرداخت در نظر می‌گیرند.
باهم این تفاسیر، کل صنعت ارزهای دیجیتال به السالوادور چشم دوخته است؛ کشوری که قرار است در سپتامبر سال جاری (شهریور ۱۴۰۰) بیتکوین را به‌عنوان پول رسمی بپذیرد و صاحبان کسب‌وکارها موظف به پشتیبانی از آن در صورت نیاز مشتری خواهند شد. گفتنی است که دو قانون‌گذار مخالف این امر در کشور السالوادور تلاش دارند تبصره‌ها و اصلاحیه‌هایی را به قانون پشتیبانی از بیتکوین اضافه کنند (که شاید در آن‌ها، مواردی ازجمله لزوم ارائه خدمات ارزهای دیجیتال برای همه فروشگاه‌ها برداشته شود)؛ اما بااین‌همه، تصمیم السالوادور می‌تواند تجربه جالبی برای همه دنیا باشد و به جهانیان نشان دهد که آیا بیتکوین واقعاً می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای پرداخت در سطح ملی و به‌عنوان جایگزینی برای ارزهای رایج ملی استفاده شود یا خیر.
۳- نوسانات قیمت ارزهای دیجیتال
یکی دیگر از چالش‌های مهم و همیشگی ارزهای دیجیتال، نوسانات قیمت آن است. بسیاری از طرفداران رمز ارز بیتکوین ادعا می‌کنند که نوسانات این شبکه یک ویژگی است و نه یک مشکل؛ اما بااین‌همه، نمی‌توان انکار کرد که این ویژگی «مانعی بسیار مهم» بر سر راه پذیرش عمومی محسوب می‌شود.
اگرچه کاربران باتجربه ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین درک می‌کنند که جایگاه فعلی این ارزها نتیجه نوسانات ذاتی آن است، اما یک سرمایه‌گذار تازه‌وارد و معمولی تمایل به آن ندارد روی دارایی‌ای سرمایه‌گذاری کند که ممکن است طی فقط یک روز 20% درصد افت ارزش داشته باشد.
نوسانات قیمت شبکهک بیتکوین کماکان یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که افراد را در خصوص استفاده از این ارز دیجیتال به‌عنوان ذخیره ارزش متمایل می‌کند؛ اما نباید این نکته را فراموش کنید که افزایش کاربران ارزهای دیجیتال باعث کم شدن این نوسانات می‌شود.
به گفته متخصصان و کارشناسان، وقتی بیتکوین کاربران بی‌شماری در سرتاسر جهان پیدا کند و نقدینگی شبکه آن افزایش یابد، دست‌کاری قیمت این رمز ارز برای افراد یا حتی سازمان‌ها بسیار دشوارتر خواهد شد. در این حالت است که نوسانات این رمز ارز فروکش می‌کند.
در نمودار زیر، نوسانات قیمت بیتکوین از ابتدای پیدایش تاکنون را مشاهده می‌کنید.
۴- وضعیت قانونی ارزهای دیجیتال
وضعیت قانونی ارزهای دیجیتال در سطح بین‌المللی نیز به‌عنوان یکی از چالش‌های اصلی این ارز دیجیتال مطرح می‌شود.
برای اثبات این ادعا می‌توان به اقدام کشور السالوادور برای پذیرش رمز ارز بیتکوین به‌عنوان ارز رسمی کشور اشاره کرد و مشکلاتی که بر سر راه آن‌ها قرار گرفت. به‌عنوان‌مثال، حدود یک هفته پس از تصویب این طرح، درخواست السالوادور جهت دریافت مساعدت مالی از صندوق بین‌المللی پول (IMF) رد شد. این سازمان دلیل نپذیرفتن این درخواست را «شفاف نبودن» فضای ارزهای دیجیتال و «مشکلات قانونی» مربوط به این اقدام دانست.
این‌یکی از توجیه‌های همیشگی دولت‌ها و یکی از باورهای غلط رایج در مورد ارزهای دیجیتال و بیتکوین است که این ارزها، فعالیت‌های مجرمانه را تسهیل و به پول‌شویی کمک می‌کنند. می‌بینید که حتی صندوق بین‌المللی پول هم به این ادعا دامن زده و کار را برای پذیرش گسترده بیتکوین سخت کرده است.
یکی دیگر از دلایل این سازمان برای رد درخواست مساعدت مالی کشور السالوادور، مسائل زیست محیطی بوده است. مصرف انرژی بالای بیت کوین همیشه انتقادات زیادی را در پی داشته و این انتقادات در سال‌های گذتشه شدت بسیاری گرفته‌اند؛ اما پذیرش چنین انتقادی حداقل از جانب صندوق بین‌المللی پول مشکل است؛ چراکه همین صندوق میلیاردها دلار در پروژه‌هایی که از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کنند سرمایه‌گذاری کرده و هیچ توجهی به خواهش‌های مقامات اروپایی برای متوقف کردن این پروژه نکرده است.
بنابراین به‌راحتی می‌توان متوجه شد که این دو دلیل، بهانه‌هایی بیش نیستند و مشکل جای دیگری است. در حقیقت، قدرت‌های بزرگ جهان هنوز با پذیرفته‌شدن بیتکوین در مقیاس جهانی کنار نیامده‌اند و ترجیح می‌دهند به روش‌های آشکار و پنهان از این کار جلوگیری کنند. از طرف دیگر، تا زمانی که بیتکوین فقط یک ذخیره ارزش باقی بماند و نتوان از آن به‌عنوان ابزاری برای پرداخت استفاده کرد، پذیرش گسترده آن‌هم به شکلی که باید، اتفاق نمی‌افتد.
بنابراین وضعیت قانونی ارزهای دیجیتال در سطح بین‌المللی هم یکی دیگر از عواملی است که باید در مورد آن فکر کرد و چاره‌ای برای آن اندیشید.
۵- نیازمند به آموزش بیشتر
بخش بزرگی از جمعیت دنیا نمی‌دانند که می‌توانند ارزهای دیجیتال را مانند پول خرج کنند و همچنین نمی‌دانند که چگونه باید این کار را انجام دهند. ارز دیجیتال بیتکوین نوع جدیدی از پول و ابزاری برای انتقال ارزش است؛ اما خیلی از افراد در جهان حتی نمی‌دانند که چگونه باید بیتکوین را به دست آورد، چگونه باید آن را انتقال داد و چگونه باید آن را خرج کرد. همین مسئله کافی است تا متوجه شویم که هنوز چقدر راه برای آموزش ارزهای دیجیتال در پیش داریم و چقدر باید برای آگاهی‌بخشی در مورد ارزهای دیجیتال تلاش کنیم.
بله حقیقت ماجرا این است که بیتکوین و ارزهای‌دیجیتال کمی پیچیده هستند. مفاهیم جدیدی همراه با شبکه بیتکوین و ارزهای دیجیتال زاده شده‌اند که هر کاربری باید در مورد آن‌ها آگاهی داشته باشد. برای مثال، لازمه درک صحیح ماهیت و عملکرد شبکه بیتکوین، آگاهی نسبی از مفاهیم مربوط به بلاکچین است. آیا می‌شود که شخصی از بلاکچین چیزی نداند و بتواند رمز ارز بیتکوین را درک کند؟
قطعاً وقتی ما می‌گوییم بیتکوین غیرمتمرکز است، تراکنش‌های آن شفاف است و به‌صورت همتابه‌همتا انجام می‌شود، همه این‌ها به دلیل استفاده بیتکوین از بلاکچین است. به عبارت بهتر، این بلاکچین است که این ویژگی‌ها را به بیتکوین هدیه می‌کند؛ بنابراین برای اینکه بتوانید بیتکوین را درک کنید، باید ابتدا بدانید بلاکچین چیست و چه ویژگی‌هایی دارد.
در غیر این صورت همه این تعاریف برایتان بی‌معنی می‌شود. مثلاً ممکن است با خود بگویید، یعنی چه که تراکنش‌های بیتکوین در صورت موافقت بیش از ۵۰ درصد اعضای شبکه انجام می‌شوند؟ اعضای شبکه چگونه باید موافقت یا مخالفت خود را در مورد یک تراکنش اعلام کنند؟ اصلاً این اعضا از کجا باید تراکنش‌های بیتکوین را ببینند؟ استخراج بیتکوین یعنی چه؟ چگونه باید بیتکوین را استخراج کرد؟
۶- قوانین سنتی در مقابل خود قانون‌گذاری
به‌عنوان نکته ششم، بازهم به مسئله قانون‌گذاری ارزهای دیجیتال و بیتکوین می‌رسیم. قانون‌گذاری و مشتقات آن همیشه یکی از جوانب بحث‌برانگیز ارزهای دیجیتال بوده‌اند. برخی قانون‌گذاری ارزهای دیجیتال مانند بیتکوین را سودمند می‌دانند، درحالی‌که برخی دیگر می گویند که چنین قانون‌گذاری‌هایی به نفع بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال نخواهد بود.
بااین‌حال، مسئله‌ای که وجود دارد این است که یک سیستم غیرمتمرکز نمی‌تواند در چهارچوب‌های نظارتی ایجادشده برای سیستم‌های متمرکز بگنجد. درواقع، ماهیت سیستم‌های غیرمتمرکز (بلاک چین) به نحوی است که نمی‌توان برای آن‌ها قانون‌گذاری کرد و اصطلاحاً باید خود آن ها «قانون‌گذار» باشند.
به عقیده کارشناسان و متخصصان، قوانین اقتصادی سنتی که هنوز هم در اکثریت کشورهای دنیا در حال اجرا هستند، یکی از بزرگ‌ترین موانع بر سر راه رشد رمز ارزها هستند. این بدان معنا نیست که ما با هرگونه قانون‌گذاری در خصوص بیتکوین مخالفیم؛ بلکه به این معنی است که برای قانون‌گذاری پدیده نوین و نوآورانه‌ای مانند بیتکوین، باید از قوانین نوین هم استفاده کرد.
نمی‌توان از همان قوانین قدیمی و کهنه‌ای برای قانون‌گذاری بیتکوین استفاده کرد که برای دارایی‌های سنتی تنظیم‌شده بودند و در زمان تدوین آن‌ها، چیزی به اسم بلاکچین و بیتکوین و ارز دیجیتال اصلاً وجود خارجی نداشت؛ اما متأسفانه این اتفاقی است که عملاً می‌افتد.
این قوانین به نفع سیستم‌های مالی سنتی و بانکی تنظیم‌شده‌اند و شبکه‌های گسترده جدید را در نظر نمی‌گیرند. درواقع، دولت‌ها و کشور ها دانش کافی را برای حفاظت از مشتریان و بازارها در یک سیستم مالی غیرمتمرکز ندارند و نمی‌دانند که چگونه باید این کار را انجام دهند. قوانین آن‌ها هم از سرمایه مشتریان در چنین بازارهایی محافظت نمی‌کند.
۷- کلاه‌برداری و اعضای جامعه بیتکوین
یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها در حوزه ارزهای دیجیتال و بیت کوین را می‌توان بحث کلاه‌برداری در این حوزه دانست. این حوزه به‌طور مستقیم با پول در ارتباط است و از سمت دیگر، آزاد بودن پرداخت‌ها با ارزهای دیجیتال، افزایش حریم خصوصی تراکنش‌ها و سهولت انتقال ارزش با توکن‌ها باعث شده است که این فضا بهشتی برای کلاه‌برداران باشد.
افراد زیادی با شرکت در پروژه‌های کلاه‌برداری مختلف که با ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین مرتبط هستند، پول خود را از دست می‌دهند و درنهایت تمام این حوزه را کلاه‌برداری می‌دانند. چالش کلاه‌برداری با چالش قانون‌گذاری و همچنین چالش “نیاز به آموزش بیشتر” ارتباط نزدیکی دارد، به‌طوری‌که با آموزش صحیح و قانون‌گذاری به افراد می‌توان کلاه‌برداری‌های این حوزه را تا حد زیادی کاهش داد، یا حداقل تمایز بین یک پروژه کلاه‌برداری و کل حوزه ارزهای دیجیتال را نشان داد.
یکی دیگر از مشکلات بیتکوین مواضع هیجان‌زده برخی از کاربران این شبکه است. برخی از کاربران بیتکوین بیش‌ازحد متعصب هستند و وقتی پای بیتکوین و هر چیز مرتبط با بیتکوین وسط باشد، هیچ حد و حریمی را حفظ نمی‌کنند.
این مسئله را می‌توان به‌طور ویژه در شبکه‌های اجتماعی همچون توییتر و کلاب‌هاوس و … مشاهده کرد. اگرچه برخی کاربران استدلال می‌کنند که فضای ارزهای دیجیتال به «آدم‌های پرهیجان و دیوانه» نیاز دارد، اما رفتار اعضای این جامعه نباید به نحوی باشد که باعث فراری دادن اعضای جدید آن شود.
جمع‌بندی
هنوز موانع زیادی بر سر راه پذیرش گسترده بیتکوین و ارزهای دیجیتال دیگر قرار دارند؛ اما این موانع قابل حل هستند و همچنین به شکلی هم نیستند که عملکرد کلی بیتکوین یا ارزهای دیجیتال دیگر را با مشکل مواجه کنند.
شاید بتوان گفت که در بین ۷ مانعی بزرگی که در این مطلب مطرح شد، تنها «مقیاس‌پذیری» مشکل بیتکوین و ارزهای دیجیتال است و سایر آن‌ها مشکلاتی هستند که به دلیل شرایط فعلی بازار در این حوزه تحمیل‌شده‌اند و باید فکری برای برطرف کردن آن‌ها کرد.
نظر شما چیست؟ به نظر شما بزرگ‌ترین مانع بر سر راه پذیرش گسترده ارزهای دیجیتال نظیر بیت کوینو سایر ارزها چیست؟
