فناوری بلاک چین چیست؟
بلاک چین (Blockchain) چیست، چه کاربرد هایی دارد و چگونه کار می‌کند؟ این‌ها سوالات زیادی است که در مورد این فناوریِ نوپا پرسیده می‌شود و به احتمال زیاد درک آن برای افراد تازه‌کار و حتی برای حرفه‌ای‌ها خیلی ساده نباشد. با ژوپیتر همراه باشید تا به تمام سوالات شما به زبان ساده پاسخ دهیم.
فناوری بلاک چین خیلی ساده
فناوری بلاک چین یک سیستم ثبت گزارش ها و اطلاعات است. تفاوت بلاک چین با فناوری های دیگر این گونه است که اطلاعات ذخیره‌شده روی این نوع تکنولوژی، میان همه افراد یک شبکه به اشتراک گذاشته شده و با استفاده از توزیع داده‌ها و رمز نگاری، امکان حذف، دستکاری و هک اطلاعات ثبت شده تقریباً از بین می‌رود.
کلمه بلاکچین اولین بار با پیدایش ارز دیجیتال بیتکوین به وجود آمد و پادشاه ارزهای دیجیتال از این راهکار برای ذخیره کردن اطلاعات مربوط به دارایی سرمایه داران استفاده کرد.
برای درک بهتر مفهوم بلاک چین به مثال زیر توجه کنید:
من در یک جمع 200 نفری، برگه‌ای حاوی اطلاعات محرمانه را بالا گرفته و همه افراد حاضر با تلفن همراه‌شان از آن برگه عکس می‌گیرند. حالا اگر من آن برگه که اطلاعات محرمانه را نابود کنم، یا تغییری در آن ایجاد کنم، دیگر برای آن جمع قابل قبول نیست، چون هر یک از آن‌ها یک کپی از نسخه اصلی را دارند، مگر اینکه موبایل همه آن 200 نفر را بگیرم و عکس ها را حذف کنم.
جمعی که در بالا از آن صحبت کردیم می‌تواند چند صد میلیون نفر باشند که در اتریوم و بیتکوین و سایر ارزهای دیجیتال که از تکنولوژی بلاک چینی استفاده می کنند و یا اینکه به صورت خصوصی برای یک گروه خاص استفاده شود.
فناوری بلاک چین می‌توانند به صورت خصوصی و برای اهداف خاص در یک سازمان یا نهاد مورد استفاده قرار گرفته که به آن بلاک چین سازمانی هم گفته می‌شود. البته به گفته بسیاری از کارشناسان این حوزه، بلاک چین‌های سازمانی نمی‌توانند هدف اصلی این تکنولوژی، یعنی تمرکز زدایی را به ارمغان آورند.
تکنولوژی بلاک چین چگونه کار می‌کند؟
واژه بلاک چین (Block-chain) ترکیبی از دو کلمه بلوک و زنجیره است. این تکنولوژی در حقیقت زنجیره‌ای از بلاک هاست.
در هر بلاک بلاک چین، هر اطلاعاتی می‌تواند ثبت شود؛ از جنایت‌ها و جرم های یک شخص تا جزئیات تراکنش‌های ارسال و دریافت شده یک شبکه پولی مانند اتریوم یا بیت کوین.
اطلاعات در بلاک‌ها بلاک چین ثبت می‌شوند و این بلاک‌ها با هم به صورت زنجیره وار مرتبط می‌شوند. که این زنجیره، فناوری بلاک چین را تشکیل می‌دهد.
برای مثال بلاکچین به دقت نگاه کنید. هر بلاک یک کشور را نشان داده که نام شهرهای آن کشور در بلاک مورد نظر ثبت شده است.
هر کدام از این بلاک‌ها چیزی به نام هش (Hash) در خود دارند. یک هش رشته‌ای متنی (text) است که از تابع ریاضی خاص تولید می‌شود و کاربرد آن جلوگیری از تقلب در بلاکچین است. هش یک ورودی یا داده، همیشه ثابت است. بنابراین، استفاده از هش باعث می‌شود تا از تغییر اطلاعات ثبت شده و تقلب روی بلاک چین جلوگیری شود.
برای مثال در عکس بالا برای بلاک ایران که حاوی اطلاعات اسم شهرهای تهران، تبریز و مشهد و … است، هش بلاک «NYLAC» است.
در فناری بلاک چین، هر بلاک خودش به تنهایی یک هش دارد و همچنین حاوی هش بلاک قبلی هم هستند.
هر تغییری در اطلاعات یک بلاک، هش آن را به طور کلی تغییر داده و بلاکچین مورد نظر را غیرمعتبر می‌سازد.
به طور مثال اگر یک الی دو کاراکتر به اطلاعات اسم استان های ایران اضافه شود، هش بلاک تغییر خواهد کرد و در نتیجه بلاک‌های بعدی هم غیر معتبر می شوند.
اگر فردی محتوای یا اطلاعات یک بلاک را تغییر دهد و همچنین هش بلاک‌های بعدی را به روزرسانی کند، چه خواهد شد؟ این امکان در بلاک چین وجود دارد اما راهکار توزیع در آن، این مشکل را حل می‌کند.
داده‌های فناوری بلاکچین در یک سرور یا کامپیوتر خاص ذخیره نمی‌شوند. هر سیستم یا کامپیوتر که به شبکه متصل شود، یک نسخه از اطلاعات بلاک چین را دریافت می‌کند. به هر کامپیوتر، سرور یا سیستمی که به شبکه وصل می‌شود و یک کپی از فناوری بلاک چین را دریافت می‌کندو نگه می دارد، نود (Node) گفته می‌شود.
وقتی به عنوان نود (Node) به یک بلاک چین وصل شوید، یک نسخه کامل از داده‌های آن را دریافت می‌کنید. هیچ تغییری در اطلاعت بلاک چین امکان پذیر نیست، مگر اینکه اکثریت افراد با آن موافق باشند.
تکنولوژی بلاک چین به تنهایی یک فناوری بنیادی نیست، بلکه مجموعه‌ای از فرایندهای رمز نگاری، هش گذاری، توزیع جمعی و … است که سبب ایجاد ایده آن شده‌اند. قبل از فناوری بلاک چین دفاتر کل توزیع شده وجود داشته اند اما بلاک چین با ساختار بلاک بندی خود، به فناوری دفتر کل توزیع‌شده را بهبود بخشیده است.
بلاک چین از دیدگاه فنی
فناوری بلاک چین را به عنوان بایگانی‌ای که داده ها و اطلاعات روی آن ثبت و نگه‌داری می شوند، در نظر بگیرید. شاید فناوری بلاکچین با چیزهایی که با آن بیشتر آشنا هستید، تفاوت چندانی نداشته باشد. مثل وب سایت ویکیپدیا.
با استفاده از یک بلاکچین، افراد زیادی می‌توانند سوابق مختلفی را به یک نوع بایگانی اطلاعات وارد کنند و همچنین کاربران می‌توانند چگونگی ثبت و به‌روزرسانی اطلاعات را کنترل کنند.
ساختار و نوع کار بلاکچین خیلی با نوع کار وب‌سایت ویکیپدیا تفاوتی ندارد. مقالات سایت ویکیپدیا هم محصول دست نوشته یک نویسنده نیستند. هر فردی می‌تواند با رعایت قوانین و اصول ویکیپدیا، در این سایت مقاله منتشر کند.
با این حال، با بررسی‌های دقیق‌تر و عمیق‌تر، تفاوت‌هایی که باعث می‌شود فناوری بلاک چین منحصر به فرد باشد، روشن می‌شود. در حالی که هم بلاک چین و ویکیپدیا در شبکه‌های سراسری یعنی اینترنت اجرا می‌شوند، ویکیپدیا در شبکه جهانی اینترنت (WWW)، با استفاده از یک مدل یا طرح “کلاینت سرور“، طراحی شده است.
این یعنی در وب سایت ویکیپدیا، داده‌ها روی سرور متمرکز ذخیره می‌شوند. یک یا ده نفر به تمام داده‌های سایت کنترل دارند و می‌توانند آن‌ها را تغییر داده یا به طور کامل حذف کنند.
در ویکیپدیا، یک یوزر یا کاربر (user)، با مجوزهایی که در حساب کاربری خود توسط سیستم برایش تعیین می‌شود، قادر خواهد بود برخی از ورودی‌های ویکیپدیا یا همه مقالات را که در یک سرور متمرکز ذخیره شده‌اند، تغییر دهد.
هر زمانی که یک کاربر به صفحه ویکیپدیا دسترسی پیدا کند، نسخه به‌روزشده یک مطلب در دیتابیس (کپی) را دریافت می‌کند. اما تفات اصلی آن این است که کنترل پایگاه داده اصلی ویکیپدیا همچنان در دست مدیران است و کنترل دسترسی‌ها و مجوزها وب‌سایت توسط یک مقام مرکزی حفظ می‌شود. به طوری که مدیران آن می‌توانند یک مطلب را هر زمان که بخواهند کاملا حذف کنند.
اما در فناوری بلاک چین، مالک اصلی اطلاعات پایگاه داده، همان کاربران شبکه هستند و اطلاعات ثبت‌شده روی آن پاک نخواهد شد.
کاربردهای فناوری بلاک چین
همانطور که قبلا گفتیم ارز دیجیتال بیتکوین و دیگر رمز ارزهای غیرمتمرکز، موفق ترین و مهم‌ترین کاربرد فناوری بلاکچین هستند. به طور مثال، در رمز ارز بیتکوین با استفاده از فناوری بلاچین امکان دوبار خرج کردن پول، برگشت تراکنش‌ها و تقلب از بین می‌رود.
اما این فناوری می‌تواند به جز ارزهای دیجیتال، کاربردهای خیلی بیشتری هم داشته باشد و هر کجا نیاز به فضایی برای ذخیره اطلاعات و داده و از بین بردن نیاز به اعتماد باشد، امکان استفاده از آن وجود دارد.
به عنوان مثال، انتخابات ببدون تقلب و الکترونیکی می‌تواند یکی از کاربردهای فناوری بلاک چین باشد. با استفاده از این تکنولوژی میتوان تا حد زیاد و قابل قبولی خطر تقلب در انتخابات کشوری و نیاز به نیروی انسانی را کاهش داد.
با این فناوری می‌توانیم درست مثل یک سازمان یا جامعه، یک نوع حاکمیت را در سیستم به وجود آورد که همه افراد بتوانند نسبت به اختیارات و سهامشان که دارند در جلو بردن آن سیستم سهم داشته باشند.
همچنین با این تکنولوژی میتوان دارایی‌ها را به ارزهای دیجیتال تبدیل کرد و آن‌ها را به صورت یک دارایی قابل انتقال عرضه کرد. به عنوان مثال، میتوان ارزش یک مغازه یا خانه را به هزاران توکن دیجیتال تبدیل کرد و آن‌ها را نسبت به بودجه متقاضیان به فروش رساند تا افراد زیادی بتوانند در آن مغازه یا خانه سرمایه‌گذاری کنند.
البته هنوز در جهان واقعی به صورت فراگیر فناوری بلاک چین مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و با اینکه این تکنولوژی غیرمتمرکز است، در بسیاری از کارها با وجود آن باز هم مجبور به تکیه کردن به سازمان‌های متمرکز و نهادها هستیم. اما با فراهم شدن زیرساخت‌های لازم مثل توسعه اینترنت اشیاء یا هوش مصنوعی یا میتوان به کاربردهای بیشتر این فناوری در آینده امیدوار بود.
جمع‌بندی
بلاک چین یک تکنولوژی جدید است که امکان ثبت اطلاعات به صورت دائمی و بدون امکان تغییر را فراهم می‌کند.
تکنولوژی بلاک چین در حقیقت نوعی پایگاه داده یا دیتابیس است که روی یک یا چند سرور یا کامپیوتر خاص قرار ندارد، بلکه روی تمام کامپیوترها، سیستم ها و سرورهایی که به شبکه متصل می‌شوند، توزیع شده است. به دلیل بهره بردن از رمزنگاری (هش) و ثبت آن در همه کامپیوترهای شبکه، سوابق ثبت‌شده قابل حذف یا هک کردن نیستند.
بیشتر بخوانید:
